“Hulp Uit Het Hart”

Dayant Ramkalup interviewde internist-intensivist Jeroen Schouten en MC-verpleegkundige Inge Vissers naar aanleiding van hun vrijwilligerswerk in Surinaamse ziekenhuizen.

Het coronavirus (COVID-19) heeft Suriname niet overgeslagen. Sedert eind mei is het aantal coronabesmettingen exponentieel toegenomen. De Surinaamse hulpstichting SU4SU organiseerde daarom in samenwerking met presentator Jörgen Raymann en producent Mildred Roethof op 8 juli 2020 de benefietavond ‘Nederland voor Suriname’, uitgezonden door de NPO. Het doel van de benefietavond was om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor financiering van medische voorzieningen in Suriname. Suriname kampt met een tekort aan hoogwaardige medische apparatuur, beschermmaterialen, zorgverleners en isolatiekamers in ziekenhuizen. Bovendien komt het coronavirus in Suriname bovenop al zo veel ellende; het land werd al geconfronteerd met economische instabiliteit en falende instanties.

Ik keek met veel belangstelling naar de benefietavond ‘Nederland voor Suriname’, en vernam dat er op korte termijn een team bestaande uit Nederlandse intensivisten, infectiologen, arts-microbiologen en IC-verpleegkundigen naar Suriname zou vertrekken om hun Surinaamse collega’s bij te staan. Via goede connecties bij het Nederlandse ministerie van Buitenlande Zaken ben ik in contact gekomen met de coördinator van het hulpproject; internist-intensivist Jeroen Schouten van het Radboudumc in Nijmegen. Op 31 juli, vlak na hun terugkomst uit Suriname, sprak ik internist-intensivist Jeroen Schouten en MC-verpleegkundige Inge Vissers.

Sinds begin maart 2020 is Nederland opgeschrikt door het coronavirus. Een aanzienlijk deel van de Nederlandse zorgsector is sinds die periode ingesteld op het voorkomen en bestrijden van het coronavirus. Hoe kijkt u terug op deze hectische periode? U in de hoedanigheid van internist-intensivist bevond zich in de frontlinie.

Internist-intensivist Jeroen Schouten: “In Maart werden we overrompeld door de grote toestroom van coronapatiënten. Wij, artsen en verpleegkundigen, hebben zeer hard gewerkt gedurende deze crisisperiode. Uiteindelijk hebben we het net gered, rekening houdende met de IC-capaciteit van ons ziekenhuis. Het viel me overigens op dat de massale toestroom van coronapatiënten naar onze IC van korte duur was. Het piekmoment van het aantal coronapatiënten op onze IC duurde niet lang. Coronapatiënten konden gelukkig snel worden overgeplaatst naar normale verpleegafdelingen.”

Hoe heeft u deze heftige periode beleefd in de hoedanigheid van MC-verpleegkundige?
MC-verpleegkundige Inge Vissers: “Ook op de Medium Care behandelden we coronapatiënten. Ik heb voornamelijk zorg verleend aan de patiënten die werden beademd. De afdeling werd omgevormd tot een IC-afdeling, dat was heel bijzonder. Het was op organisatorisch gebied een pittige uitdaging om in een korte tijd de gehele afdeling te transformeren tot een IC-afdeling. Door middel van Peer Support konden we elkaar intercollegiaal ondersteunen indien het voor één van ons teveel werd. Ook was er geestelijke ondersteuning beschikbaar voor wie daar behoefte aan had. Wanneer je behoefte had aan een goed gesprek of een luisterend oor, kon je altijd contact opnemen met de aanwezige deskundigen of maatschappelijk werkers. In mijn optiek heeft het ziekenhuis een goede geestelijke ondersteuning en complete nazorg geboden.”

Hoe kwam het initiatief tot stand om op vrijwillige basis in Suriname te gaan helpen?
Internist-intensivist Jeroen Schouten: “Ik zit in de Landelijke Taskforce Acute Infectiologische Bedreigingen van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care samen met o.a. Diederik Gommers. Het was Diederik Gommers die een brandbrief had ontvangen van de Vereniging van Medici in Suriname onder leiding van cardiothoracaal chirurg Pieter Voight. De brief was een ‘cry for help’. Na het lezen van de brief heb ik contact gezocht met intensivist en leidinggevende van de IC-afdeling van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo; Navin Ramdhani. Navin maakte me duidelijk dat stichting SU4SU was opgericht om fondsen te werven. Via deze fondsen wordt medisch materiaal bekostigd. Daarnaast gaf Navin aan dat Surinaamse zorgverleners een grote behoefte hadden aan personele ondersteuning en adviezen met betrekking tot de aanpak van het coronavirus. Aangezien de corona-problematiek in Nederland was bedaard en wij ervaring hadden opgedaan in het voorkomen van het coronavirus en in het behandelen van coronapatiënten, leek het me een goed idee om de Surinaamse zorgverleners in Suriname terzijde te staan. Veel collega’s sloten zich bij mijn plan aan. Mijn collega, infectioloog Denise Telgt, verbonden aan het Radboudumc en aan de Sint Maartenskliniek, heeft een divers team bestaande uit microbiologen en infectiologen samengesteld. Via mijn collega, anesthesioloog-intensivist Hugo Touw, kwam ik in contact met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Beide ministeries juichten mijn concept toe en boden hun medewerking aan. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft onze tickets betaald en een luchtbrug opgezet; de komende drie maanden zal er elke twee, drie weken een samengesteld en ervaren team uit diverse ziekenhuizen naar Suriname gaan om COVID-zorg te bieden. De eigenaar van hotel Torarica stelde kosteloos een aantal kamers voor ons beschikbaar. Kortom, verschillende organisaties en instituties hebben ons ondersteund in ons werk. Het werk doen we op vrijwillige basis en het initiatief komt van de Vereniging Van Medici In Suriname, SU4SU en de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care in Nederland.”

Ik laat internist-intensivist Jeroen Schouten en MC-verpleegkundige Inge Vissers een fragment zien uit een documentaire (daterend uit 2018). In het fragment is te zien dat de Intensive Care van het Academisch Ziekenhuis in Paramaribo kampt met grote tekorten.

Wat trof u aan in de Surinaamse ziekenhuizen? Komt het beeldfragment uit de documentaire overeen met wat u aantrof?
Internist-intensivist Jeroen Schouten: “ Ik herken best veel uit het beeldfragment. Ik moet zeggen dat sommige zaken een beetje worden overdreven. Ja, er zijn tekorten aan medische apparatuur , ja, er zijn tekorten aan personeel, maar ik ben geen mega tekorten tegengekomen. Er wordt soms wat aangedikt om hulpstromen te genereren. Er is vooral een afwezigheid van een goede organisatiestructuur. De ingevlogen Cubaanse zorgverleners werkten ondoelmatig; de taalbarrière vormde een essentieel probleem. Sommige Cubaanse zorgverleners spraken geen Engels, waardoor de communicatie tussen patiënt en arts werd bemoeilijkt. Het is ontzettend belangrijk dat de zorg in Suriname goed wordt ingericht. Artsen zouden dagelijks visite moeten lopen, maar dat gaat niet als je maar drie intensivisten in je land hebt. We hebben daarom tegen de Surinaamse intensivisten gezegd: “Houden jullie je vooral bezig met wat je op politiek gebied moet doen om zaken geregeld te krijgen, dan kunnen wij ondertussen de dagelijkse zorgtaken overnemen.” Onze kerntaken richtten zich voornamelijk op het inventariseren van de problemen en het verlenen van adviezen aan de Surinaamse zorgverleners. Ik hoop dat wij de Surinaamse zorgverleners duidelijk hebben kunnen maken dat je Covid aanpakt d.m.v. het volgen van een bepaalde routinehandeling. Ik hoop dat wij structuur hebben kunnen aanbrengen in het werk van de Surinaamse zorgverleners. Alle coronapatiënten behandel je op exact dezelfde wijze. Het zijn net duizenden hamburgers die je op precies dezelfde wijze belegd. Het is lopendebandwerk.”

MC-verpleegkundige Inge Vissers: “Ik begon met werken in het Regionaal Ziekenhuis Wanica. Dit is een nieuw ziekenhuis speciaal ingericht voor coronapatiënten. Ik heb vooral proberen uit te leggen hoe je bepaalde handelingen efficiënter kan uitvoeren. Sommige handelingen van de Surinaamse verpleegkundigen waren goedbedoeld, maar overbodig. Sommige verpleegkundigen droegen luiers, omdat ze geen tijd hadden om naar het toilet te gaan. Wij hebben met hen nieuwe dienstregelingen gemaakt, waardoor iedereen tijdig naar het toilet kon gaan. Ook hebben we hen suggesties gegeven omtrent taakverdelingen ontwikkelen en vooruit plannen. We hebben geprobeerd om nooit verwijtend over te komen.”

Wat waren obstakels die het werk bemoeilijkten?
Internist-intensivist Jeroen Schouten: “We hebben de eerste weken duidelijk moeten maken dat corona niet hetzelfde is als ebola. Het coronavirus verspreidt zich niet via poriën in de huid. Het coronavirus verspreidt zich via speekseldruppeltjes, en die druppeltjes blijven niet lang in de lucht hangen. Het is dus niet nodig om met chloor in de lucht te spuiten. Te veel chloor is ook schadelijk voor kwetsbare patiënten. Het was moeilijk om mensen ervan bewust te maken.

MC-verpleegkundige Inge Vissers: “De verschillende Surinaamse ziekenhuizen zouden meer met elkaar moeten samenwerken. Ze zien elkaar te veel als concurrent. Ze mogen wat transparanter tegenover elkaar zijn, vooral in de huidige crisissituatie. Ze moeten elkaar helpen, kennis en kunde uitwisselen.”

Wat is u nog meer opgevallen aan het werken in Suriname?
MC-verpleegkundige Inge Vissers: “Er heerste een duidelijke hiërarchie tussen de zorgverleners en het management. In Suriname spreek je niet zomaar je leidinggevende tegen. In Nederland heb je minder hiërarchie en ook minder formaliteiten.

We zijn altijd zeer hartelijk ontvangen. Je merkte dat onze komst zeer gewenst was. De Surinamers waren nieuwsgierig en leergierig. De Surinamers stonden echt open voor onze adviezen en suggesties.”

Internist-intensivist Jeroen Schouten: “Ik vind Suriname een fantastisch land. De Surinamers zijn zeer gastvrij en altijd heel vriendelijk. We hebben nooit het gevoel gehad dat we ergens niet welkom/gewenst waren. Tevens is het bewonderenswaardig hoe Surinamers om gaan met de preventiemaatregelen en quarantaineplicht”.

Wat heeft u gemerkt van de politieke situatie?
Internist-intensivist Jeroen Schouten: “We hebben vanaf het begin altijd gezegd dat wij zorgverleners zijn, en geen politici of diplomaten. Het was geen opgezette Nederlandse missie. De overheden hadden slechts een ondersteunende functie. Er was nauwelijks bureaucratie. We waren er puur om de Surinaamse bevolking te helpen.

Ik vraag me hardop af of een dergelijk hulpproject 10 jaar geleden had kunnen plaatsvinden. Je merkte dat hogere politieke machten het niet aangenaam vonden dat wij, Nederlandse deskundigen, de Surinaamse zorgverleners ondersteunden. Ik verwacht dat de nieuwe regering een positieve relatie zal aangaan met Nederland.”

Wat zal u bijblijven aan deze ervaring?
MC-verpleegkundige Inge Vissers: “Het was een unieke mooie kans om samen iets te kunnen betekenen voor een ander. Het geeft je voldoening om iets te kunnen betekenen voor de medemens.”

Internist-intensivist Jeroen Schouten: “Ik heb veel positieve energie ontvangen door deze inspirerende ervaring.”

Dayant Ramkalup
juli 2020

Foto’s: Dayant Ramkalup

Dayant Ramkalup, Jeroen Schouten, Inge Vissers