Pete Hoekstra: “Haal alles eruit wat erin zit”

Dayant Ramkalup interviewde de ambassadeur van de Verenigde Staten in Nederland.

Ondanks alle strenge veiligheidsprocedures is de ontvangst op de Amerikaanse ambassade buitengewoon hartelijk en gastvrij. De persvoorlichters geven een korte rondleiding door het gebouw, en laten enthousiast een aantal interessante voorwerpen zien gerelateerd aan de historische relatie tussen de Verenigde Staten en Nederland; oude militaire uniformen gebruikt tijdens operatie Market Garden, oude documenten en plakkaten die herinneren aan John Adams; de eerste Amerikaanse ambassadeur in toen nog de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, en aan de wand een imposante afbeelding van president Donald Trump met minister-president Mark Rutte tijdens een persconferentie in het Oval Office.

Na enige tijd word ik naar het kantoor van de ambassadeur geleid waar het interview zal plaatsvinden.

Het kantoor is precies naar mijn verwachting ‘Amerikaans’, de Stars and Stripes duidelijk in het zicht, het ameublement in zijn typische vormen en klassieke stijl doet denken aan het Oval Office en op het bureau staat een foto van president Donald Trump samen met de ambassadeur smullend van McDonald’s in Trump’s privé-jet.

Ambassadeur Pete Hoekstra maakt een ontspannen indruk. Tot mijn verbazing voel ik bij mezelf totaal geen zenuwen, er is geen spoor van nervositeit in de ruimte. Fascinatie overheerst, ik ben te druk bezig met het observeren van alle emblemen en batches die ordentelijk gesorteerd op tafel liggen.

Heeft u herinneringen aan uw kinderjaren in Groningen?
Cornelis Pieter Hoekstra werd geboren op 30 oktober 1953 te Groningen. “Ik kan me weinig herinneren van mijn tijd in Groningen, ik was 3 jaar toen we verhuisden naar de Amerikaanse staat Michigan. Mijn ouders runden een bakkerij en wilden op een gegeven moment emigreren naar Amerika. Ze wilden hun kinderen een betere toekomst bieden, en Amerika was daarvoor een geschikte plek. De bakkerij werd in de jaren 70 omgetoverd tot een groentewinkel en tegenwoordig wonen er studenten. Het was eigenlijk de bedoeling dat we zouden gaan wonen in Ohio, maar door ‘family sponsorship’ kwamen we terecht in Holland, Michigan”.

De stad Holland is gesticht door calvinistische Nederlanders in 1847. Veel inwoners van Holland hebben voorouders afkomstig uit Nederland, voornamelijk uit plaatsen als Uden, Boekel, Oploo en Gemert. Achternamen, straatnamen en tradities doen herinneren aan de Nederlandse emigratie naar Holland. VanBuren, DeVos, Hoekstra en Luyendyk zijn achternamen die je regelmatig tegenkomt.

Wat zijn de waarden die uw ouders aan u hebben meegegeven?
“Mijn ouders waren zeer religieus. Ook ik hecht veel waarde aan mijn geloof, ik put er kracht uit en het biedt me houvast, zowel in de privésfeer als in mijn werk. Ik heb altijd op christelijke scholen gezeten en kantoormeubelfabrikant Herman Miller, waar ik werkzaam was als marketingdirecteur, was opgericht door een ‘reverend’. Christelijke waarden voeren de boventoon in mijn leven.”

Hoe ‘Hollands’ was het bij jullie thuis?
“Onze ouders maakten ons al snel duidelijk dat onze toekomst in Amerika lag. We begonnen Engels te praten en pasten ons aan de Amerikaanse cultuur aan. We behielden echter ook typische Nederlandse tradities, zoals het eten van bitterballen en oliebollen.”

Was u al vroeg geïnteresseerd in politiek?
De ambassadeur, grinnikend: “Als kind wilde ik dolgraag piloot worden, maar slechtziendheid stond deze wens in de weg. Ik behaalde mijn bachelor in politieke wetenschappen aan Hope College in Holland en mijn Master of Business Administration aan de universiteit van Michigan.”

In hoeverre beïnvloedden maatschappelijke ontwikkelingen in de Verenigde Staten u tijdens uw studententijd?
“Gedurende eind jaren 60 en begin jaren 70 veranderde er veel in Amerika. Rassenrellen en protesten tegen de Vietnamoorlog waren aan de orde van de dag. Er heerste polarisatie in de samenleving. De hevige rassenrellen van 1967 in Detroit hebben mij zeer aangegrepen. Ook al ligt Detroit 300 kilometer van Holland, we konden alles live via de media volgen. Ik vroeg me af: ‘Is dit werkelijk Amerika?’ De National Guard herstelde uiteindelijk de orde.”

Waarom stelde u zich in 1993 verkiesbaar als afgevaardigde voor het Huis van Afgevaardigden?
“Op één ochtend in 1992 werd ik wakker en zei tegen mijn vrouw: ‘I want to run for congress.’ Diane antwoordde: ‘Get back to bed.’ Ik zag wat er in Washington gebeurde en het beviel me totaal niet; bureaucratie en tekortkomingen in het beleid. Ik kwam uit het bedrijfsleven en zou een frisse blik mee kunnen brengen.”

Pete Hoekstra voerde, vooral in de beginperiode, een moeizame campagne. “Ik had geen groot campagnebudget, men wilde niet in me investeren en de media toonde weinig interesse. Een andere kandidaat zei tegen me: ‘Pete, je bent niet effectief en je bent te weinig zichtbaar.’

Ik veranderde van strategie en besloot door het gehele kiesdistrict te gaan fietsen. Zo kwam ik bij de mensen over de vloer. De media kregen er lucht van en mensen begonnen me te herkennen; ‘Hey! Jij bent die man op de fiets.”

Uiteindelijk stoot Hoekstra Guy Vanderjagt, dan al 27 jaar gewaardeerd congreslid en een begenadigde spreker, van de troon.

Hoe bent u in contact gekomen met president Donald Trump?
“Ik werkte in eerste instantie voor de campagne van republikein John Kasich, maar nadat Kasich uit de race was, schaarde ik me achter Trump. Al snel bleek Trump de meeste kans te maken op de republikeinse nominatie voor presidentskandidaat. Ik werd vicevoorzitter van de campagnecommissie in Michigan en adviseerde omtrent nationale veiligheidszaken. Ik had ervaring op het gebied van nationale en internationale veiligheidsvraagstukken, omdat ik voorzitter was geweest van de inlichtingencommissie in Het Huis van Afgevaardigden.”

Hoekstra toont de foto waarop hij samen met Trump burgers en friet eet in diens privé-jet. “We vlogen na een campagnebijeenkomst in Grand Rapids naar Detroit. Op die vlucht van 28 minuten heb ik Trump advies verleend omtrent zijn campagne in Michigan.” Trump won in Michigan met 0,2% verschil. Een historische overwinning, omdat in Michigan tot dan toe vooral democraten succes boekten. “Uiteindelijk was het vicepresident Mike Pence, tevens een goede vriend van me, die mij bij Trump heeft aanbevolen om ambassadeur in Nederland te worden”.

Is het moeilijk om Trump’s beleid te verdedigen in Nederland?
“Totaal niet. Het is puur mijn taak om ervoor te zorgen dat de Nederlanders en de Amerikanen op één lijn zitten. Ik help jullie te herinneren aan jullie eigen commitments, bijvoorbeeld het voldoen aan de gestelde NAVO-norm. Donald Trump laat er geen gras over groeien, hij is duidelijk in zijn boodschap aan de EU en de NAVO. De gestelde doelen van Trump zijn evident.”

Bent u zich bewust van het negatieve beeld dat veel Nederlanders hebben van Trump?
“Ja, jullie houden niet van Trump. Nederlanders hebben het niet zo op republikeinse presidenten. Jullie vonden Obama en Clinton geweldig, maar jullie hekelden Bush jr.”

Handel
De handel tussen de EU en de Verenigde Staten is de motor voor globale economische groei. De Trans-Atlantische handelsrelatie creëert meer dan 15 miljoen banen in de EU en de Verenigde Staten. De Verenigde Staten investeren drie keer meer in Europa dan in heel Azië. De investeringen van Europa in de Verenigde Staten zijn 8 keer zo groot als de investeringen in China en India samen.

Is onze handelsrelatie in gevaar gekomen door de verhoogde importtarieven in zowel Europa als Amerika? Is er wellicht een handelsoorlog aanstaande?
“Nee. We moeten beide streven naar een eerlijke relatie. De hoofdgedachte is dat beide markten transparant zijn tegenover elkaar. De afgelopen jaren zijn handelsbarrières opgeworpen door de Europese Unie. Amerikaanse bedrijven hebben meer moeite om hun producten af te zetten op de Europese markt, dan andersom. Protectionistische maatregelen van de Europese Unie schaden Amerikaanse arbeiders in het Midden-Westen. We moeten onze relatie koesteren en handhaven, maar het mes moet aan twee kanten snijden.

Overigens is het jammer dat jullie moeilijk bilaterale handelsakkoorden kunnen sluiten. Jullie zijn op veel gebieden afhankelijk van Brussel.”

Iran
Aan het begin van dit jaar werden we opgeschrikt door een uit de hand gelopen conflict tussen Amerika en Iran. De spanning tussen beide landen, die sinds 1979 altijd in bepaalde mate aanwezig is geweest, bereikte wederom een climax na de Amerikaanse aanval op de Iraanse generaal Soleimani.

Waarom heeft Donald Trump zich eenzijdig teruggetrokken uit de Iran-deal? Zorgde de deal niet voor wat meer vrede en stabiliteit in het al zo getergde Midden-Oosten?
“De deal zorgde absoluut niet voor stabiliteit en veiligheid. Iran kon doorgaan met het verrijken van uranium en bleef terroristische organisaties in het Midden-Oosten steunen. De deal was een gevaar voor de veiligheid van Amerikanen.

Men geeft Amerika de schuld van het doden van generaal Soleimani, maar het was Iran dat Amerikaanse bases, zoals de Amerikaanse ambassade in Irak, bestookte. Soleimani had Amerikaans bloed aan zijn handen. Bovendien viel de Iraanse marine westerse olietankers lastig in de straat van Hormuz. Iran had en heeft een agressieve houding ten opzichte van Amerika.”

Waarom onderhoudt Amerika warme banden met Saudi-Arabië? Een land dat lak heeft aan de mensenrechten en verantwoordelijkheid draagt voor de moord op journalist Jamal Khasoggi?
“Saudi-Arabië is een trouwe bondgenoot van ons, alhoewel ik mijn ogen niet sluit voor alle misstanden.”

Wat kunnen Amerikanen leren van Nederlanders, en wat kunnen wij leren van Amerikanen? Hoe denkt u over ons consensusmodel/poldermodel en de verzorgingsstaat?
“In ons model wordt in het besluitvormingsproces draagvlak gecreëerd door o.a. het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Deze organen hebben zowel wetgevende als toezichthoudende functies. Benoemingen moeten eerst door de Senaat worden goedgekeurd en het Huis van Afgevaardigden stemt over beleidsmaatregelen. Amerika beschikt over een presidentieel systeem en Nederland bezit een parlementair systeem. De uitvoerende macht heeft in de Verenigde Staten meer macht vergeleken met Nederland. Jullie hebben veel politieke partijen, wij niet. Jullie scheppen consensus d.m.v. corporatisme. Onze politieke structuren, methoden en beginselen variëren sterk. Amerika heeft wellicht een efficiëntere besluitvormingsproces, maar ik ben hier niet om jullie de les te lezen. Jullie stelsel is gebaseerd op het solidariteitsbeginsel, terwijl wij in Amerika meer geloven in de eigen kracht, de directe communiteit en de American Dream. Jullie hebben je eigen gewoontes, die verschillen van de Amerikaanse gebruiken; daar is niks mis mee!”

Het Trump-kamp uit veel kritiek op Obama en zijn beleid. Is er ook wat positiefs te zeggen over Obama?
De ambassadeur lacht: “Obama werkte niet graag samen met de republikeinen. Daarentegen betrok Clinton de republikeinen wel in het wetgevingsproces. Clinton was een goede politicus. Obama verdient lof voor de wijze waarop hij ons door de financiële crisis heeft geloosd.”

Hoe gaat u om met lastige situaties en kritiek? Uw eerste week als ambassadeur in Nederland verliep niet helemaal vlekkeloos.
“Die eerste week was de lastigste week die ik tot nu toe heb ervaren als ambassadeur in Nederland. Ik heb een fout gemaakt en heb me voor die fout verontschuldigd. Het interview met NOS-correspondent Wouter Zwart in het programma Nieuwsuur was op een bepaalde manier geframed, waardoor het leek alsof ik mijn eerdere statements in het interview ontkende. Ik heb die eerste week niet heel goed geslapen. Ik heb door de zure appel heen gebeten en doorgezet. Het was een zeer lastige periode. De eerste grote bijeenkomst die ik bezocht was op de universiteit van Leiden. Ik stond een grote groep studenten te woord. Ze mochten me alles vragen. Ik ging er met een open-mind in, hoewel ik van tevoren best nerveus was, maar ach… met een beetje gezonde spanning is niets mis.”

Pete Hoekstra geldt als een conservatief man. Hij is voor het recht op vuurwapenbezit, pro life, voorstander van de doodstraf, tegenstander van het homohuwelijk en hij behoort tot één van de oprichters van de Tea Party.

Past u met uw conservatieve denkbeelden wel in het progressieve Nederland?
“Ik ben niet in Nederland om mensen te overtuigen van mijn persoonlijke standpunten. Het gaat er niet om wat ik als persoon vind. Bovendien zijn Nederlanders niet zo progressief als ze denken. Het geregistreerd partnerschap voor paren van gelijk geslacht werd in Nederland pas in 1998 ingevoerd. Ook al waren jullie pioniers, 1998 is best laat voor zo’n progressief land. Ook vertonen bestuursraden in Nederland weinig diversiteit vergeleken met Amerika. In Nederland zijn bestuurders bijna allemaal oudere witte mannen.”

Welk advies wilt u jongeren meegeven om een gelukkig en succesvol leven te leiden?
“Het is belangrijk om hard te werken, wees gedisciplineerd. Durf fouten te maken, maar leer ook van je gemaakte fouten. Oude deuren sluiten en nieuwe deuren openen. Staar je niet blind op een gesloten deur. Tenslotte is het heel belangrijk om te doen wat je leuk vindt, waardoor je gemotiveerd en enthousiast blijft. Mijn vader zei altijd: ‘Haal alles eruit wat erin zit.’

Dayant Ramkalup

Pete Hoekstra en Dayant Ramkalup